Smartney PROD

Z punktami procentowymi spotykamy się często – w gospodarce, przy okazji zmieniających się stóp kredytowych, w większości sytuacji, w których rozmawiamy o finansach. Mimo podobnej nazwy i podobnego zapisu, nie są jednak tożsame z dobrze nam znanymi procentami. Co to jest punkt procentowy? Czym są punkty bazowe? Jak obliczyć punkty procentowe? Zapraszamy do lektury!

Czym jest punkt procentowy

Punkt procentowy to jednostka różnicy między dwiema wartościami procentowymi. Jeśli jakaś wartość wzrosła z 30% do 40% to zmiana wynosi 10 punktów procentowych – zapisujemy je przy pomocy skrótu p.p.. Wykorzystanie punktów procentowych jest bardzo istotne, by prawidłowo móc ocenić realne zmiany. Posłużmy się przykładem!

Załóżmy, że stopa oprocentowania kredytu wynosi 10%. Bank podniósł ją do 11%.

Z jednej strony oprocentowanie wzrosło o 1 p.p. – bo tyle wynosi różnica, między obiema wartościami. Z drugiej, stopa oprocentowania wzrosła o 10%!

Punkty procentowe i procenty są bardzo często ze sobą mylone – głównie, ze względu na podobną nazwę. Widząc małe często zmiany wyrażane samymi punktami procentowymi, łatwo stracić poczucie skali i właściwie ocenić podwyżki czy obniżki z którymi mamy do czynienia.

Gdzie stosujemy punkty procentowe

Punkty procentowe stosujemy praktycznie wszędzie, gdzie mamy do czynienia z procentami. Bardzo ułatwiają opisywanie jakichkolwiek zmian, na tak wyrażonych wartościach. Mamy z nimi do czynienia przy okazji wyborów – dzięki punktom procentowym porównujemy poparcie dla poszczególnych partii politycznych. Przedsiębiorcy łatwiej mogą mierzyć różne wskaźniki ekonomiczne, a na giełdzie dzięki punktom procentowym łatwiej na pierwszy rzut oka porównywać zmiany w cenach akcji. Również przy pomocy punktów procentowych mierzymy zmiany wskaźników makroekonomicznych.

Punkty bazowe

O ile punkt procentowy wyraża 1 procentową różnicę, między dwiema wartościami, to punkt bazowy jest jednostką mniejszą – wynosi jedną setną punktu procentowego. Dlatego na przykład w przypadku zmiany stóp procentowych z 4 do 4,5 z jednej strony możemy powiedzieć o tym, że doszło do wzrostu tej wartości o pół punktu procentowego, lub o 50 punktów bazowych. Zapisujemy je przy pomocy skrótu BPS – chociaż jest raczej rzadko stosowany.

Punkt procentowy a procent. Ile punktów procentowych składa się na 1 procent

Mamy nadzieję, że po lekturze powyższych akapitów odpowiedź nasuwa się sama! Na 1 procent składa się dokładnie zero punktów procentowych – bo to dwa zupełnie różne terminy. Punkty procentowe wyrażają jedynie różnicę, między wartościami procentowymi (podobnie zresztą jak punkty bazowe). Zatem procenty nie dzielą się na punkty procentowe.

Punkty procentowe dzielą się za to na punkty bazowe! 1 punkt procentowy to 100 punktów bazowych.

Bessa to jedno z dwóch najczęściej kojarzonych z giełdą terminów w Polsce. Etymologia samego określenia może zaskoczyć! Mimo, że ściśle związane z ekonomią, coraz powszechniej używane jest w codziennym języku, by opisać coś złego lub niekorzystnego z czym mamy do czynienia. Nieraz pewnie słyszeliście o łapaniu bessy. Czym jest bessa? Jak w jej czasie zachowuje się giełda? Jaki z tym związek mają niedźwiedzie? Zapraszamy do lektury!

Co to jest bessa?

Bessa jest przeciwieństwem opisywanej już przez nas hossy. To inaczej długotrwały spadek cen na jakimś rynku – najczęściej używamy tego określenia w stosunku do akcji, czy innych aktywów finansowych. Takie obniżki dotyczą większości rynku i nie są krótkotrwałe – mogą trwać kilka miesięcy a nawet lat. Często związane są z kilkoma latami zwiększonego optymizmu, lub tak zwanymi bańkami inwestycyjnymi – rynkami, które zaczęły nam się wydawać tak dobre, że aż byt dobre, żeby kiedyś zaliczyć spadki – przez co inwestowano w nie coraz chętniej, aż do momentu, kiedy giełdowe wyceny nie miały nic wspólnego z rzeczywistością czy realną działalnością takich spółek. O ile o hossie mówimy, gdy wzrosty dotyczą ok 75% rynku, to w przypadku bessy mamy zazwyczaj do czynienia ze spadkami nawet 90% walorów.

Kilkumiesięczną bessę w Polsce przyniosła chociażby pandemia Covid-19.

Bessa na giełdzie

Bessa to zjawisko związane przede wszystkim z giełdą. Niepożądane przez inwestorów, bo szybko może doprowadzić do ogromnych strat. Inwestowanie w czasie bessy jest bardzo ryzykowne, mamy więc w czasie jej trwania do czynienia z odpływem kapitału z giełdy. Umiejętne przewidzenie w którym momencie skończą się giełdowe wzrosty a pozytywny trend się odwróci, jest najchętniej chyba poszukiwaną przez firmy inwestycyjne umiejętnością. Z bessą mamy zazwyczaj do czynienia, gdy akcje spółek i główne wskaźniki giełdowe (właśnie na wycenach wybranych grup spółek bazujące) spadną o ponad 20%. Poniżej tej granicy mówi się często jedynie o korekcie wyceny – która mogła być zwyczajnie zbyt wysoka. Spadające ceny wynikają zazwyczaj nie tylko z sytuacji gospodarczej, ale również ze zwyczajnego pesymizmu inwestorów, którzy uważają, że lokowanie w dane aktywa może być zbyt ryzykowne. Do takiej sytuacji może dojść np. przy wysokich stopach procentowych, kiedy to opłacalne staje się lokowanie kapitału w bezpieczniejszych instrumentach. Bessie sprzyja również stagflacja.

Trzy fazy bessy

Jak wiele zjawisk gospodarczych, również bessa składa się z kilku faz. Oto one:

Faza dystrybucji – większość inwestorów nie kupuje akcji po to, żeby posiadać je na zawsze. Czeka do momentu, kiedy może na nich zarobić, a potem je sprzedaje. W fazie dystrybucji dochodzi właśnie do takiej sprzedaży – prowadzonej przez większych inwestorów – którzy uważają, że swoje już zarobili lub oceniają, że wzrosty wyceny wkrótce się skończą, oraz przez samych pracowników takich spółek, którzy widzą, że wycena stała się nierealistyczna, co w końcu będzie musiało doprowadzić do spadków. Na tym etapie akcje sprzedają przede wszystkim profesjonaliści dobrze rozumiejący giełdowe mechanizmy, lub bardzo dobrze potrafiący ocenić sytuację spółek, których akcje planują sprzedać – bowiem wycena wciąż rośnie i mniejsi inwestorzy mogą myśleć, że dalej mają do czynienia z hossą.

Faza dużego ruchu – to moment, często trwający dość długo, w którym handel akcjami czy innymi aktywami finansowymi jest najbardziej ożywiony. Bardziej zachowawczy inwestorzy sprzedają akcje, optymiści mający nadzieję na wykorzystanie spadków, by zarobić na akcjach po tym jak dojdzie do niechybnego ich zdaniem odbicia je kupują – jednak widoczny zaczyna być zauważalny długoterminowy spadek cen akcji – po każdej górce i dołku, sam dołek zdaje się być coraz głębszy. Spadek cen akcji zaczyna wywoływać panikę, a wyprzedaż takich akcji przyśpiesza. Więcej inwestorów  chce je sprzedać, niż kupić – co dodatkowo napędza niepokój. Faza rozpaczy, to faza, w której inwestorzy nie mają już nadziej na to, że w bliskiej perspektywie ceny akcji wzrosną. Starają się wyprzedawać swoje aktywa, by chociaż w małym stopniu unikać dalszych strat – jednak popyt na nie jest niski. Spada zainteresowanie samą giełdą, na korzyść pewniejszych i bezpieczniejszych form inwestowania. Bessa zazwyczaj ściśle powiązana jest z kryzysami ekonomicznymi.

Czas niedźwiedzia – czyli o znaczeniu tego słowa

Obiecaliśmy, że będzie również o niedźwiedziach! Bessa określana jest jako rynek niedźwiedzia, a swoją nazwę wzięła właśnie od potocznego określenia stosowanego, by opisać to, jak atakuje niedźwiedź. Uderza łapą od góry do dołu – symbolizując spadek.

Co ciekawe, pochodzenie określenia hossa – przeciwieństwa bessy – również pochodzi ze świata zwierząt. Określana jako rynek byka nawiązuje do tego, w jaki sposób byk atakuje – zarzuca głową z dołu do góry, bodząc przeciwnika swoimi rogami – symbolizując wzrost. Rzeźba byka znajduje się również przed siedzibą najsłynniejszej giełdy świata, amerykańskiej Wall Street.

Hossa to jedno z dwóch najczęściej kojarzonych z giełdą terminów w Polsce. Etymologia samego określenia może zaskoczyć! Mimo, że ściśle związane z ekonomią, coraz powszechniej używane jest w codziennym języku, by opisać coś dobrego lub korzystnego, z czym mamy do czynienia. Młodzieżowe słowo roku 2022 – essa – również zdaje się bazować na tym określeniu. Czym jest hossa? Czy powinna wpływać na nasze zachowania? I co z tym wszystkim wspólnego mają byki? Zapraszamy do lektury!

Co to jest hossa?

Z hossą mamy do czynienia, gdy obserwujemy długotrwały wzrost cen akcji lub innych instrumentów finansowych na rynku. Takie okresy mogą trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat i połączone są zazwyczaj z szybki wzrostem gospodarczym. Prowadzi on również do większych inwestycji ze strony notowanych na giełdzie spółek, oraz ich zwiększającej się wartości. Przyjmuje się, że wzrosty powinny dotyczyć 75% notowanych na giełdzie spółek, by móc mówić o hossie. W Polsce mieliśmy z taką sytuacją do czynienia, z krótkimi przerwami, przez kilka lat przed pandemią.

Hossa na giełdzie

Hossa to zjawisko związane przede wszystkim z giełdą. Bardzo pożądane przez inwestorów, bo wraz ze wzrostami wycen spółek, rosną również ich zyski. Innymi słowy, to dobry czas na inwestowanie – nawet, jeśli wzrosty nie są spektakularne, to są stabilne – zapewniając zyski wyższe, niż możliwe do osiągnięcia przy użyciu instrumentów bezpieczniejszych i objętych gwarancjami kapitału – takich, jak lokaty. Nieraz trudno rozpoznać zbliżającą się hossę, dlatego chcąc zarobić na giełdzie warto bacznie obserwować zmieniającą się sytuację. Mamy z nią często do czynienia po okresach spowolnienia, czy wręcz spadkach cen akcji – rynek zazwyczaj jest wtedy pełen niepewności i mało kto chce być tym pierwszym, który zainwestuje w akcje, których ceny przez ostatnie tygodnie czy miesiące sukcesywnie spadały. Kiedy jednak pierwsze większe inwestycje ruszą, optymizm szybko dotyka kolejnych inwestorów. W Polsce akcjami obracać możemy przede wszystkim na Giełdzie Papierów Wartościowych. Większość banków w Polsce oferuje rachunki maklerskie, dzięki którym akcje kupować możemy bezpośrednio z poziomu aplikacji mobilnych.

Trzy fazy hossy

Jak wiele zjawisk gospodarczych, również hossa składa się z kilku faz. Pierwszą i najtrudniejszą do zauważenia, jest akumulacja. Mamy z nią do czynienia zazwyczaj po okresach większych giełdowych spadków, kiedy zaczynamy obserwować delikatne wzrosty… Po których następują kolejne spadki. To swojego rodzaju sondowanie rynku. Jeśli po każdym takim cyklu wartość akcji jest troch wyższa, niż w poprzednim cyklu – możemy zacząć się zastanawiać, czy nie będzie to zwiastowało hossy – zwłaszcza, jeśli dotyczy znaczącej większości notowanych spółek. Inwestowanie w tym momencie wymaga stosunkowo największej wiedzy i umiejętności ocenienia, czy jakaś spółka nie jest wyceniana zbyt tanio, w stosunku do swojej realnej wartości – oraz czy w okresie wzrostu, który ma nastąpić, jej akcje w związku z tym gwałtownie nie podrożeją.

Po fazie akumulacji następuje faza gwałtownego wzrostu. Słupki zaczynają rosnąć, tablice są pełne zielonych liczb a główne giełdowe wskaźniki rosną. Taki stan może potrwać od kilku miesięcy, do nawet kilku lat – rekordowo długa hossa w Polsce trwała w latach 2001 – 2007. Najlepiej oczywiście zainwestować na początku tej fazy, a potem wypatrywać oznak, jej końca – by na czas sprzedać z zyskiem swoje aktywa finansowe.

Faza trzecia, to euforia. Wszyscy są zachwyceni wzrostami. Firmy emitują kolejne akcje, by monetyzować swój sukces. Inwestorzy chętnie je kupują. W pewnym momencie firmy wyceniane są dużo powyżej ich realnej wartości, lub zdolności produkcyjnych. To przeciwieństwo akumulacji – które w momencie, gdy hossa się skończy, może doprowadzić inwestorów do bolesnego upadku. Przykładem mogą być notowania Tesli czy Twittera, które potrafiły spadać nawet o kilkanaście procent w krótkim okresie czasu. Strata dla inwestorów, którzy dołączą do hossy pod koniec jej trwania, może być ogromna.

Czas byka – czyli o znaczeniu tego słowa

Obiecaliśmy, że będzie również o bykach! Nie bez powodu rzeźba tego zwierzęcia umieszczona została w okolicach słynnej giełdy na Wall Street. Hossa określana jest jako rynek byka, a swoją nazwę wzięła właśnie od potocznego określenia stosowanego, by opisać to, jak atakuje byk. Zarzuca głową od góry, do dołu – jednocześnie atakując rogami. Ten charakterystyczny ruch stał się symbolem giełdowego wzrostu.

Co ciekawe, pochodzenie określenia bessa – przeciwieństwa hossy – również pochodzi ze świata zwierząt. Określana jako rynek niedźwiedzia nawiązuje do tego, w jaki sposób ten wielki ssak atakuje. Uderza łapą od góry do dołu – symbolizując spadek.

Stagflacja to termin często używany ostatnio w kontekście zachowania polskiej gospodarki. Nie jest jednak tak popularny i szeroko znany jak inflacja – jednak samo brzmienie słowa wskazuje na to, że może być z nią powiązany. Zresztą, całkiem słusznie. Z jednej strony ekonomiści ostrzegają, ze wkrótce możemy mieć do czynienia z tym zjawiskiem, z drugiej słyszymy, że już mamy. Czym jest stagflacja? Dlaczego jest groźna i kto miał już z nią do czynienia? Zapraszamy do lektury.

Co to jest stagflacja? Definicja stagflacji

Stagflacja jest zjawiskiem makroekonomicznym, polegającym  na jednoczesnym występowaniu w gospodarce stagnacji gospodarczej – czyli sytuacji, w której wzrost gospodarczy hamuje i utrzymuje się na niezmienionym poziomie, lub nawet przybiera ujemne wartości przy jednoczesnym występowaniu wysokiej inflacji. Innymi słowy, z jednej strony wszystko jest coraz droższe, a z drugiej strony produkcja jest coraz mniejsza – więc na rynku jest coraz mniej towarów. A skoro towarów jest mniej, a potrzeba ich zdobycia pozostaje, to ich ceny nie tylko nie spadają, ale zazwyczaj dalej rosną. Jedną z głównym przyczyn stagflacji jest tak zwany szok podażowy. To nagłe ograniczenie dostępu do zasobów, koniecznych do produkcji – zarówno zasobów naturalnych jak i innych czynników na taką produkcję wpływających. Do takiego szoku dochodzi zazwyczaj na skutek zdarzeń naturalnych, decyzji politycznych, czy zmów cenowych (albo kryzysów w obrocie surowcami naturalnymi).

Skutki stagflacji

Jeszcze kilka dekad temu ekonomiści nie wierzyli, że do takiego zjawiska może dojść. Uważali oni, że wraz ze spadkiem wzrostu gospodarczego wzrasta bezrobocie – a obu tym zmianom towarzyszyć powinno zmniejszanie się inflacji. Okazało się jednak, że wcale tak nie jest. Doszli zatem do wniosku, że na inflację wpływa w głównej mierze realna produkcja dóbr, a nie tylko dostępne w gospodarce pieniądze, które można przeznaczyć na ich zakup.  Dlaczego stagflacja jest zjawiskiem niebezpiecznym? Zazwyczaj się wiążę ze wzrostem bezrobocia – co może być szczególnie bolesnym, w warunkach wysokiej inflacji. Pomoc socjalna nie jest waloryzowana na bieżąco, więc osoby pozostające nagle bez pracy mogą mieć problem ze zdobyciem niezbędnych dóbr. Koszty życia stają się coraz wyższe, podczas gdy wyhamowuje wzrost wynagrodzeń – realnie z miesiąca na miesiąc w naszych portfelach zostaje mniej pieniędzy. Z czasem może być ich zbyt mało, by regularnie spłacać np. kredyty hipoteczne – co może mieć wpływ na kondycję sektora finansowego oraz cały rynek nieruchomości. Przeciwdziałanie stagflacji jest niestety bardzo trudne – więc wychodzenie z niej trwa zazwyczaj długie miesiące.

Przeciwdziałanie stagflacji

Stagflacji przeciwstawić starają się Rząd i Bank Centralny. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski. Mają do dyspozycji narzędzia, mogące wpływać na różne obszary gospodarki. Jednym z najczęściej stosowanych, jest zmiana wysokości stóp procentowych. Ich zwiększenie sprawia, że kredyty stają się droższe. Droższe kredyty ograniczają konsumpcję – co przekłada się na zmniejszenie inflacji. Gdy stopy są obniżane, mamy łatwiejszy dostęp do taniego finansowania, wydajemy więcej więc i ceny rosną – a wraz z nimi inflacja. Oczywiście, wpływających na nią czynników jest znacznie więcej. Przed pandemią nasz wzrost gospodarczy był na tyle szybki, że mimo rekordowo niskich stóp procentowych równoważył wzrost inflacji, którego moglibyśmy się spodziewać. Jednocześnie jednak, w przypadku samego wzrostu lub zmniejszania się wzrostu gospodarczego wpływ zmiany stóp procentowych jest dokładnie odwrotny. Droższy pieniądz, to droższe kredyty, a więc zazwyczaj mniej inwestycji i mniejsza produkcja. Tańszy oznacza, że firmy mogą stosunkowo tanio inwestować w zwiększanie swoich mocy produkcyjnych, zatrudnianie pracowników i ogólny wzrost. Podczas stagflacji mamy więc do czynienia z dwoma niemożliwymi do pogodzenia sytuacjami – bo z jednej strony trzeba zdusić inflację, a więc podnieść stopy procentowe, a z drugiej dać bodziec gospodarce do wzrostu – czyli je obniżyć.

Przykłady stagflacji

W Polsce nie mieliśmy jeszcze do czynienia ze stagflacją, ale zjawisko znane jest chociażby Amerykanom. W Stanach Zjednoczonych w latach 1974-1975 doszło do jednego z bardziej znanych przykładów stagflacji. Produkcja przemysłowa spadła o prawie 13%, przy jednoczesnej inflacji na poziomie 12%. Wiązało się to ze wzrostem bezrobocia od niecałych 4% aż po rekordowe dla tamtejszego rynku 9%.

Póki co w Polsce (szacunki są rozbieżne) spadek produkcji przemysłowej wynosi ok 3%. Jednocześnie od dłuższego czasu inflacja przybiera dwucyfrową wartość. Nie obserwujemy jeszcze gwałtownego spadku bezrobocia, a Bank Centralny stara się przeciwdziałać obecnej sytuacji – jednak wciąż trudno prognozować, jak zachowa się rynek.

Marża to określenie, z którym spotykamy się dość często. Mówimy o marżach w sklepach, marżach bankowych. Pojęcie związane jest ze wszystkimi sytuacjami, w których sprzedawane są jakieś dobra. To wskaźnik ekonomiczny, który określa różnicę, między ceną zakupu a ceną sprzedaży. Oczywiście, ten sam produkt może być sprzedany kilka razy – zazwyczaj więc podaje się marżę jedynie w rozumieniu dwustronnym – dla konkretnej transakcji.

Marża  – co to?

W skrócie marża to różnica między ceną zakupu a ceną sprzedaży. Dlaczego we wstępie wspomnieliśmy o relacji dwustronnej? Spójrzmy na przykład.

• Fabryka wyprodukowała produkt. Koszt produkcji wyniósł 80, jednak sprzedała go dystrybutorowi za 100 zł. Marża wyniosła 20 zł.
• Dystrybutor sprzedał produkt do hurtowni. Za 130 zł. Marża wyniosła 30 zł.
• Hurtownia sprzedała produkt do sklepów po 150 zł. Marża wyniosła 20 zł.
• Sklepy sprzedają produkt Klientom po 200 zł. Marża wynosi 50 zł.

Powyższy przykład pokazuje, dlaczego zazwyczaj mówimy o marży konkretnego podmiotu – w tym przypadku doliczono do ceny produktu drugie tyle, jednak marżę rozliczamy tylko w konkretnych transakcjach – jak hurtownia i sklep, czy sklep i Klient końcowy. Marżę bardzo często przedstawia się w ujęciu procentowym – to wskaźnik, dzięki któremu łatwo porównywać zyskowność sprzedawania różnych produktów.

Marża a narzut

Narzut to jedno z najczęściej mylonych z marżą pojęć. Wynika to ze sporego podobieństwa między nimi. Marża i narzut kwotowe mają taką samą wartość – różnią się jednak od siebie, gdy zaprezentujemy je jako procent. Wynika to z tego, że marżę liczy się jako stosunek zysku do ceny zakupu, a narzut jako stosunek zysku, do ceny sprzedaży.

Posłużmy się przykładem.

Wiemy już, że fabryka produkuje produkt za 80 zł i sprzedaje go za 100 zł. Zarówno marża jak i narzut wynoszą 20 zł. Procentowo jednak marża wynosi 20% a narzut 25%. Jak to możliwe?

• Cena sprzedaży towaru wynosi 100 zł. Zatem 20 zł stanowi 20% tej wartości – stąd procentowa wartość marży.
• Cena zakupu towaru wynosi 80 zł. Zatem 20 zł stanowi 25% tej wartości – stąd procentowa wartość narzutu.

Oczywiście, jeśli spojrzymy na samą kwotę, to jest taka sama.

Marża banku

Jednym z rodzajów marży, jest marża banku. Dlaczego piszemy o niej osobno? Bo trudno tak precyzyjnie wskazać koszt usługi finansowej. Dlatego marżę banku rozumiemy po prostu jako wynagrodzenie banku, za udostępnienie kredytobiorcy kapitału. Marża kredytu hipotecznego czy marża kredytowa są często spotykanymi kosztami, które stanowią część całkowitego kosztu kredytu – najczęściej razem z oprocentowaniem. W przeciwieństwie do prowizji marża jest składową każdej raty (prowizja jest jednorazowa).